SO SÁNH QUAN ĐIỂM CỦA TRIẾT HỌC MARX VÀ PHÂN TÂM HỌC CỦA SIGMUND FREUD VỀ KẾT CẤU CỦA Ý THỨC VÀ VAI TRÒ CỦA VÔ THỨC

 BÀI THẢO  LUẬN NHÓM 

23/11/2021 

MÔN TRIẾT HỌC MARX–LENIN NHÓM 7-8-9  

SO SÁNH QUAN ĐIỂM CỦA TRIẾT HỌC MARX VÀ  PHÂN TÂM HỌC CỦA SIGMUND FREUD VỀ KẾT  CẤU CỦA Ý THỨC VÀ VAI TRÒ CỦA VÔ THỨC 

1. Về kết cấu ý thức :  

a) Giống nhau :  

- Khối ý thức tương ứng với cái tôi là sự thể hiện cá tính tâm lý của mỗi  người, nó xuất hiện sau bản năng.  

- Ý thức có kết cấu cực kỳ phức tạp. Là thành tố của đời sống tâm trí, có  thể nhận thức, suy nghĩ từ các tri thức 

b) Khác nhau : 

TRIẾT HỌC MAC

PHÂN TÂM HỌC CỦA SIGMUND  FREUD

1) Theo các yếu tố hợp thành  - Theo cách tiếp cận này, ý thức bao gồm  ba yếu tố cơ bản nhất là: tri thức, tình cảm  và ý chí, trong đó tri thức là nhân tố quan  trọng nhất. Ngoài ra ý thức còn có thể bao  gồm các yếu tố khác như niềm tin, lí trí,…  - Tri thức là toàn bộ những hiểu biết của  con người, là kết quả của quá trình nhận  thức, là sự tái tạo lại hình ảnh của đối  tượng được nhận thức dưới dạng các loại  ngôn ngữ.  - Mọi biểu hiện của ý thức đều chứa đựng  nội dung tri thức. Tri thức là phương thức  tồn tại của ý thức và là điều kiện để ý thức  phát triển. Theo Mác: “phương thức mà  theo đó ý thức tồn tại và theo đó một cái  gì đó tồn tại đối với ý thức là tri thức”.  - Tình cảm là những rung động biểu hiện  thái độ con người trong các quan hệ. Tình  cảm là một hình thái đặc biệt của sự phản  ánh hiện thực, được hình thành từ sự khái  quát những cảm xúc cụ thể của con người

- Phân tâm học từ chối việc coi ý thức là  yếu tố tạo nên nền tảng của đời sống tâm  trí, mà nhìn nhận ý thức là lớp ở trên, là  những suy nghĩ và nhận thức mà ta biết  rất minh bạch. Ý thức chỉ đơn giản là một  thành tố của đời sống tâm trí, có thể cùng  tồn tại với các thành tố khác và thậm chí  đôi lúc còn có thể bị thiếu. “Có ý thức”  trước hết là một cụm từ thuần túy mang  tính mô tả, có liên quan đến tri giác tức  thời nhất và chắc chắn nhất  - Nó có tính chất tự chủ về nguồn năng  lượng từ trong cấu trúc riêng của nó hoặc  trong thùng năng lượng của bản năng tình  dục được trung hòa, nó còn tự chủ với môi  trường chọn ra những kích thích của môi  trường.  - Ý thức bao gồm tất cả những suy nghĩ, ký  ức, cảm giác và mong muốn mà ta nhận  thức được một cách rõ ràng vào bất kỳ  thời điểm nào. Ta có thể nghĩ đến và trò  chuyện về những thứ kể trên theo lý trí. Ý

khi nhận sự tác động của ngoại cảnh. Tình  cảm biểu hiện và phát triển trong mọi lĩnh  vực đời sống của con người; là một yếu tố  phát huy sức mạnh, một động lực thúc đẩy  hoạt động nhận thức và thực tiễn. Lênin  cho rằng: không có tình cảm thì “xưa nay  không có và không thể có sự tìm tòi chân  lý”; không có tình cảm thì không có một  yếu tố thôi thúc những người vô sản và  nửa vô sản, những công nhân và nông dân  nghèo đi theo cách mạng.  - Ý chí là khả năng huy động sức mạnh bản  thân để vượt qua những cản trở trong quá  trình thực hiện mục đích của con người. Ý  chí được coi là mặt năng động của ý thức,  một biểu hiện của ý thức trong thực tiễn  mà ở đó con người tự giác được mục đích  của hoạt động nên tự đấu tranh với mình  để thực hiện đến cùng mục đích đã lựa  chọn. có thể coi ý chí là quyền lực của con  người đối với mình; nó điều khiển, điều  chỉnh hành vi để con người hướng đến  mục đích một cách tự giác; nó cho phép  con người tự kìm chế, tự làm chủ bản thân  và quyết đoán trong hành động theo quan  điểm và niềm tin của mình. Giá trị chân  chính của ý chí không chỉ thể hiện ở  cường độ của nó mạnh hay yếu mà chủ  yếu thể hiện ở nội dung, ý nghĩa của mục  đích mà ý chí hướng đến. Lênin cho rằng:  ý chí là một trong những yếu tố tạo nên sự  nghiệp cách mạng của hàng triệu người  trong cuộc đấu tranh giai cấp quyết liệt  nhằm giải phóng mình, giải phóng nhân  loại.  - Tất cả các yếu tố tạo thành ý thức có mối  quan hệ biện chứng với nhau song tri thức  là yếu tố quan trọng nhất; là phương thức  tồn tại của ý thức, đồng thời là nhân tố  định hướng đối với sự phát triển và quyết  định mức độ biểu hiện của các yếu tố khác  2) Theo chiều sâu nội tâm :

thức còn bao gồm cả ký ức, không phải  lúc nào ký ức cũng nằm ngay trong vùng  ý thức nhưng nó có thể được triệu hồi dễ  dàng vào bất kỳ thời điểm nào và giúp ta  nhận thức nó rõ ràng.  - Nội dung chứa đựng trong ý thức bao gồm  tất cả những thứ mà bạn chủ động nhận  thức được tại bất kỳ thời điểm nào. Ví dụ,  vào lúc này, bạn nhận thức được thông tin  bạn đang đọc, âm nhạc bạn đang nghe,  hoặc một cuộc trò chuyện với người khác.  Tất cả các suy nghĩ đi qua tâm trí bạn, cảm  giác và cảm nhận của bạn về thế giới xung  quanh, và cả những ký ức bạn gom lại  trong nhận thức chính là trải nghiệm của  ý thức trong bạn.  - Ý thức ( bản ngã ) được thể hiện trong  những hoạt động ý thức: tri giác, ngôn  ngữ và những thao tác trí tuệ cho phép  kiểm soát, kiềm chế hành vi cá nhân trong  quan hệ với ngoại cảnh, ý thức có thể đè  nén xung đột bản năng và kiềm chế khoái  lạc. Nó có tính chất tự chủ về nguồn năng  lượng từ trong cấu trúc riêng của nó hoặc  trong thùng năng lượng của bản năng tình  dục được trung hòa, nó còn tự chủ với môi  trường chọn ra những kích thích của môi  trường.

- Tiếp cận theo chiều sâu của thế giới nội  tâm con người, ý thức bao gồm tự ý thức,  tiềm thức, vô thức.  - Trong quá trình nhận thức thế giới xung  quanh, con người đồng thời cũng tự nhận  thức bản thân mình. Đó chính là tự ý thức.  Như vậy, tự ý thức cũng là ý thức, là một  thành tố quan trọng của ý thức, nhưng đây  là ý thức về bản thân mình trong mối quan  hệ với ý thức về thế giới bên ngoài. Nhờ  vậy con người tự nhận thức về bản thân  mình như một thực thể hoạt động có cảm  giác có tư duy, có các hành vi đạo đức và  có vị trí trong xã hội. Những cảm giác của  con người về bản thân mình trên mọi  phương diện giữ vai trò quan trọng trong  việc hình thành tự ý thức. Con người chỉ  tự ý thức được bản thân mình trong quan  hệ với những người khác, trong quá trình  hoạt động cải tạo thế giới. Chính trong  quan hệ xã hội, trong hoạt động thực tiễn  xã hội và qua những giá trị văn hóa vật  chất và tinh thần do chính con người tạo  ra, con người phải tự ý thức về mình để  nhận rõ bản thân mình, tự điều chỉnh bản  thân theo các quy tắc, các tiêu chuẩn mà  xã hội đề ra.  - Tự ý thức không chỉ là tự ý thức của cá  nhân mà còn là tự ý thức của cả xã hội,  của một giai cấp hay của một tầng lớp xã  hội về địa vị của mình trong hệ thống  những quan hệ sản xuất xác định, về lý  tưởng và lợi ích chung của xã hội mình,  của giai cấp mình, hay của tầng lớp mình  - Tiềm thức là những hoạt động tâm lý tự  động diễn ra bên ngoài sự kiểm soát của  chủ thể, song lại có liên quan trực tiếp đến  các hoạt động tâm lý đang diễn ra dưới sự  kiểm soát của chủ thể ấy. Về thực chất,  tiềm thức là những tri thức mà chủ thể đã  có được từ trước nhưng đã gần như trở  thành bản năng, thành kỹ năng nằm trong  tầng sâu của ý thức chủ thể, là ý thức dưới  dạng tiềm tàng. Do đó, tiềm thức có thể

chủ động gây ra các hoạt động tâm lý và  nhận thức mà chủ thể không cần kiểm soát  chúng một cách trực tiếp. Tiềm thức có  vai trò quan trọng cả trong hoạt động tâm  lý hàng ngày của con người, cả trong tư  duy khoa học. Trong tư duy khoa học,  tiềm thức chủ yếu gắn với các loại hình tư  duy chính xác, với các hoạt động tư duy  thường được lặp đi lặp lại nhiều lần. ở đây  tiềm thức góp phần giảm sự quá tải của  đầu óc trong việc xử lý khối lượng lớn các  tài liệu, dữ kiện, tin tức diễn ra một cách  lặp đi lặp lại mà vẫn đảm bảo được độ  chính xác và chặt chẽ cần thiết của tư duy  khoa học.  - Vô thức là những trạng thái tâm lý ở chiều  sâu, điều chỉnh sự suy nghĩ, hành vi, thái  độ ứng xử của con người mà chưa có sự  tranh luận của nội tâm, chưa có sự truyền  tin bên trong, chưa có sự kiểm tra, tính  toán của lý trí. Vô thức biểu hiện thành  nhiều hiện tượng khác nhau như bản năng  ham muốn, giấc mơ, bị thôi miên, mặc  cảm, sự lỡ lời, nói nhịu, trực giác… Mỗi  hiện tượng ấy có vùng hoạt động riêng, có  vai trò, chức năng riêng, song tất cả đều  có một chức năng chung là giải tỏa những  ức chế trong hoạt động thần kinh vượt  ngưỡng nhất là những ham muốn bản  năng không được phép bộc lộ ra và thực  hiện trong quy tắc của đời sống cộng  đồng. Nó góp phần lập lại thế cân bằng  trong hoạt động tinh thần của con người  mà không dẫn tới trạng thái ức chế quá  mức như ấm ức

2. Về vai trò của vô thức : 

a) Giống nhau : 

- Đều là hiện tượng tâm lý trong đó chủ thể không có nhận thức, không tỏ  được thái độ và không thể thực hiện được sự kiểm tra có chủ ý đối với  chúng 

- Giải quyết được các vấn đề của cuộc sống đặt ra. Muốn tránh được chủ  nghĩa giáo điều, con người cần phải có nhiều tri thức của các khoa học cụ  thể và các tri thức từ chính hoạt động thực tiễn đem lại để con người có  thể vận dụng một cách đúng đắn thế giới quan và phương pháp luận khoa  học 

- Đem lại thế giới quan và phương pháp luận đúng đắn cho sự phát triển  các khoa học 

- Vô thức giúp ta thỏa mãn, giải tỏa được một số nhu cầu trong cuộc  sống,đặc biệt là những hành động mang tính bản năng, những phản xạ  không điều kiện. 

 b) Khác nhau : 

TRIẾT HỌC MÁC

PHÂN TÂM HỌC CỦA SIGMUND  FREUD

- Vô thức là những trạng thái tâm lý ở  chiều sâu, điều chỉnh sự suy nghĩ, hành  vi, thái độ ứng xử của con người mà  chưa có sự tranh luận của nội tâm, chưa  có sự truyền tin bên trong, chưa có sự  kiểm tra, tính toán của lý trí.  - Vô thức biểu hiện thành nhiều hiện  tượng khác nhau như bản năng ham  muốn, giấc mơ, bị thôi miên, mặc cảm,  sự lỡ lời, nói nhịu, trực giác… Mỗi hiện  tượng ấy có vùng hoạt động riêng, có  vai trò, chức năng riêng, song tất cả đều  có một chức năng chung là giải tỏa  những ức chế trong hoạt động thần kinh  vượt ngưỡng nhất là những ham muốn  bản năng không được phép bộc lộ ra và  thực hiện trong quy tắc của đời sống  cộng đồng. Nó góp phần lập lại thế cân  bằng trong hoạt động tinh thần của con  người mà không dẫn tới trạng thái ức  chế quá mức như ấm ức, “libiđo”…

- Freud đồng tình với quan niệm cho  rằng, vô thức là cái mang tính sinh lí tự  nhiên, là cái mang tính bản năng di  truyền bẩm sinh từ đời nọ sang đời kia.  Tuy nhiên, ông còn cho rằng vô thức  ngoài nguồn gốc có tính bẩm do cơ  quan sinh lí phát động còn có sự tác  động bên ngoài xã hội  - Freud còn nhận diện các đối thủ, đó là:  bản năng vô thức hay là tự ngã (id), bản  ngã (ego), và siêu ngã (superego).  - Tự ngã là cái con người đã có ngay từ  lúc sinh ra. Nó chi phối toàn bộ đời  sống của con người. Đó cũng là nguồn  cung cấp libido. Theo Freud, con người  sinh ra với hai xung động bản năng,  đóng vai trò làm động cơ thúc đẩy căn  bản cho tất cả mọi hành vi.   - Còn bản ngã (ego) thì không có lúc sinh  ra. Chính bản ngã giúp con người tự  chủ trước các tác động bên ngoài. Bản

 

- Như vậy, vô thức có vai trò tác dụng  nhất định trong đời sống và hoạt động  của với con người. Nhờ vô thức mà con  người tránh được tình trạng căng thẳng  không cần thiết khi làm việc “quá tải”.  Nhờ vô thức mà chuẩn mực con người  đặt ra được thực hiện một cách tự  nhiên… Vì vậy, không thể phủ nhận vai  trò cái vô thức trong cuộc sống, nếu phủ  nhận vô thức sẽ không thể hiểu đầy đủ  và đúng đắn về con người.  - Tuy nhiên không nên cường điệu, tuyệt  đối hóa và thần bí vô thức. Không nên  coi vô thức là hiện tượng tâm lý cô lập,  hoàn toàn tách khỏi hoàn cảnh xã hội  xung quanh không liên quan gì đến ý  thức. Thực ra, vô thức là vô thức nằm  trong con người có ý thức. Giữ vai trò  chủ đạo trong con người là ý thức chứ  không phải vô thức. Nhờ có ý thức mới  điều khiển được các hiện tượng vô thức  hướng tới chân, thiện, mỹ. Vô thức chỉ  là một mắt khâu trong cuộc sống có ý  thức của con người.

ngã phát triển qua sự tương tác bên  ngoài, đồng thời nó sẽ tìm lấy sức mạnh  trong siêu ngã.  - Siêu ngã được hình thành thông qua  quá trình thưởng và phạt. Siêu ngã khiến chúng ta cảm thấy tội lỗi khi làm  một điều sai trái. Cũng chính siêu ngã khiến chúng ta hoàn thiện mình hơn và sống theo những lý tưởng của mình.  Siêu ngã tồn tại ở cả ba cấp độ nhưng  chủ yếu là vô thức.  - Tâm trí vô thức (hoặc vô thức) bao gồm  các quá trình trong tâm trí xảy ra tự  động và không có sẵn để hướng nội và  bao gồm các quá trình suy nghĩ, ký ức,  sở thích và động lực  - Các quá trình vô thức được hiểu là  được thể hiện trực tiếp trong giấc mơ,  cũng như trong lỡ mồm và những câu  chuyện cười  - Vô thức đóng vai trò quan trọng trong  việc điều chỉnh, điều khiển hành vi con  người, qua phân tích các hành vi biểu  hiện ở trạng thái vô thức giúp ta hiểu  được các hiện tượng tâm lý.

DANH SÁCH THÀNH VIÊN NHÓM 7-8-9 1. Nguyễn Trần Thảo Linh 

2. Phạm Hoàng Hữu Vương  

3. Nguyễn Thị Kim Thảo 

4. Vũ Hoàng Duy Khang 

5. Lê Khoa Học 

6. Trần Quốc Oai 

7. Bùi Trọng Thái Duy 

8. Nguyễn Văn Hồng 

9. Phạm Ngọc Linh  

10.Lê Minh Nhật  

11.Khổng Thị Thắm 

12.Trần Minh Pháp 

13.Nguyễn Thị Khánh Huyền 

14.Lương Nhật Anh Thư 

15.Nguyễn Ngọc Kiều Trang 

16.Nguyễn Ngọc Như Ý 

17.Nguyễn Thị Thanh Tâm